ضمانت نامه بانکی چیست؟

ضمانت نامه بانکی چیست؟ یکی از سوالات پر تکراری است در که در دفتر ها و عناوین وکالت از افراد با تجربه پرسیده می شود، و اکثر افراد به دنبال پاسخ این سوال می باشند،ضمانت نامه بانکی و عنواین ان را ما تلاش کرده ایم در این مقاله برای شما توضیح دهیم و تا شما کاربران عزیز نیکو وکیل جواب سوال خود را بدست اورید، با ما همراه باشید با مقاله ضمانت نامه بانکی چیست؟

ضمانت نامه بانکی عبارت است تعهد به پرداخت مبلغی مشخص وجه نقد که به عنوان تضمین اجرای قرارداد پایه داده می شود و یک تعهد مستقل از قرارداد اصلی بوده و ایرادات مربوط به قرارداد پایه نسبت به این ضمانت نامه بانکی قابل استماع نمی باشد.ضمانت نامه های بانکی در حقوق ایران سندی است که توسط بانک و برخی از موسسات صادر می شود
و پیرو آن بانک متعهد می شود تا در صورتیکه ضمانت خواه در ایفای  تعهدات قرارداد پایه و اصلی خود تخلف و قصور نمود ، ذینفع با اعلام مراتب تخلف ضمانت خواه به بانک و مطالبه وجه ضمانت نامه بانکی به صورت کتبی در مدت اعتبار ضمانت نامه ، بانک یا موسسه مبلغ مندرج در ضمانت نامه را به ذینفع بپردازد.هدف از صدور ضمانت نامه جبران خسارت و پوشش ریسک قراردادی  میباشد

که در این خصوص دستورالعمل ناظر به ضمانت نامه بانکی ریالی مصوب سال 1396 توسط شورای پول و اعتبار که در ماده 1، ضمانت نامه بانکی بدین صورت تعریف شده است ؛ضمانت نامه بانکی سندی است که به موجب آن موسسه اعتباری به طور غیرقابل برگشت متعهد می شودبه محض اعلام ومطالبه هر میزان از وجه مندرج در آن توسط ذینفع ، بارعایت مفاداین دستورالعمل،وجه مطالبه شده را به ذینفع پرداخت نماید.
و ذینفع در ابتدا نقشی در آن ندارد و درواقع طلب ضمانت نامه اعتباری است.ضمانت نامه های بانکی یک نوع سند تجاری محسوب ونتیجتا رعایت برخی مقررات شکلی از جمله امضاو تایید صاحبان امضای مجاز بانک ها ،الصاق و ابطال تمبر مالیاتی ،پرداخت کارمزد و… در مورد آن الزامی است و مستند به بند 2 ماده 15 قانون عملیات بانکی بدون ربا صدور و تایید و قبول ضمانت نامه ارزی و ریالی  جهت مشتریان از جمله وظایف ذاتی نظام بانکی میباشد.

ویژگی های ضمانت نامه بانکی

در قسمت قبل، ضمانت نامه بانکی چیست را تعریف کردیم و در مورد انواع ضمانت‌ نامه‌ هایی که پس از صدور سند توسط بانک برای اطمینان از انجام تعهد توسط ضامن به ذینفع قابل تحویل است، بحث کردیم. در این قسمت پس از تعریف ضمانت نامه بانکی ابتدا به بررسی ویژگی های آن می پردازیم. ویژگی های ضمانت نامه بانکی عبارتند از:
اولین ویژگی ضمانتنامه بانکی، این است که این ضمانت نامه، یک تعهد غیر قابل برگشت بوده؛ یعنی بانک ضامن، نمی تواند بعد از تعهد و قبول ضمانت نامه، از تعهد خود سر باز بزند.
دومین ویژگی ضمانتنامه بانکی، این است که این ضمانت نامه، از قرارداد پایه، مستقل بوده و تنها در صورت مطالبه وجه الضمان از طرف ذی نفع، قابل پرداخت می باشد.
سومین ویژگی ضمانتنامه بانکی، این است که این ضمانت نامه، غیر قابل انتقال بوده؛ یعنی، ذی نفع ضمانت نامه، نمی تواند آن را به دیگری انتقال دهد.

انواع ضمانت نامه های بانکی

 ضمانت نامه شرکت در مناقصه یا مزایده

ضمانت نامه بانکی مناقصه یا مزایده یکی ازمهم ترین انواع ضمانت نامه های بانکی شناخته می شوند. اکثر نهاد ها و سازمان های دولتی برای خرید و فروش کالاهای مورد نیاز خود از طریق مزایده و مناقصه اقدام می کنند. هر یک از شرکت کنندگان در مزایدات و مناقصات دولتی موطف هستند به همراه مدارک و پیشنهاد خود ضمانت نامه ای نیز ارائه نمایند.

ضمانت نامه گمرکی

در صورتی که وارد کننده ی کالایی نتواند حق گمرکی خود را به صورت نقدی پرداخت نماید، با استفاده از ضمانت نامه گمرکی که دارای سررسید های معینی است، می تواند برای پرداخت حق گمرکی خود اقدام نماید و از این طریق می تواند نوعی ضمانت نامه بانکی بدهد

ضمانت نامه حسن انجام تعهد

حسن انجام تعهدات و حسن انجام کار برای کارفرما از اهمیتی ویژه برخوردار است . به وسیله ی ضمانت نامه بانکی حسن انجام تعهد می توان حسن انجام تعهدات و حسن انجام کار را از طرف مقابل خواستار شد.

تقلب در ضمانت نامه های بانکی

بعضی اوقات تقلب در ضمانت نامه های بانکی منجر به قربانی شدن بانک و منابع بانکی می گردد و بعضی اوقات درخواست کننده ضمانت نامه است که با درخواست ناعادلانه مبلغ ضمانت نامه از سوی ذی نفع دچار تضرر می گردد و قربانی تقلب می شود ، تقلب در ضمانت نامه های بانکی در دو مورد قابل وقوع می باشد.

حالت اول

بعضی اوقات تقلب به قصد سوء استفاده از منابع بانکی صورت می گیرد بدین صورت که ضمانت نامه بانکی با تبانی و به نحو متقلبانه صادر می گردد و این تقلب حاصل تبانی میان ذی نفع ضمانت نامه و درخواست کننده ضمانت نامه می باشد.، در شرایط صدور ضمانت نامه بانکی اشاره کردیم که بانک باید در حدود عرف بانکداری از صوری نبودن معامله پایه بین ذی نفع ضمانت نامه و درخواست کننده اطلاع حاصل کند.
در واقع قربانی این نوع کلاهبرداری بانک می باشد. ذی نفع و درخواست کننده تظاهر می کنند که معامله ای میان آنها شکل گرفته و شخص برای تضمین تعهدات خود به بانک مراجعه می کند و از بانک تقاضای صدور ضمانت نامه بانکی می کند بانک ضمانت نامه صادر می کند و بعد از چند روز ذی نفع با اعلام تخلف به بانک وجه ضمانت نامه را مطالبه می کند و بانک طبق موازین بین المللی و دستور العمل صدور ضمانت نامه موظف به پرداخت وجه به ذی نفع می باشد
در نهایت با تقلب و کلاهبرداری منابع بانکی که اصولاً بیت المال نیز می باشد از بانک خارج می گردد در این موارد بانک علاوه بر طرح دعوای کیفری می تواند از دادگاه تقاضای ابطال ضمانت نامه را کند.

حالت دوم

اما در مورد دوم تقلب، قربانی تقلب درخواست کننده ضمانت نامه می باشد.
به طور خلاصه درست است که درخواست کننده برای تضمین تعهدات خود از بانک درخواست ضمانت نامه می کند و آن را در اختیار ذی نفع قرار می دهد اما این بدان معنا نیست که ذی نفع به هر بهانه ای و بدون سر زدن تخلف از درخواست کننده در قرارداد پایه بتواند وجه ضمانت نامه بانکی را مطالبه کند اما اگر ذی نفع بدون وقوع تخلف نسبت به قرارداد پایه درخواست مطالبه وجه کند بانک باید پرداخت انجام دهد چرا که ضمانتنامه طبيعتاً از رابطه پايه و از درخواست صدور ضمانتنامه مستقل است و رابطه پايه هيچ ربطي به ضامن ندارد و ضامن ملتزم به آن نيست.
اشارهاي كه در ضمانتنامه به رابطه پايه و براي مشخص كردن آن ميشود، طبيعت مستقل ضمانتنامه را تغيير نميدهد. تعهد ضامن (بانک) به پرداخت مبلغ ضمانتنامه تابع ادعاها و دفاعيات ناشي از هيچ رابطه ديگري غير از رابطه بين ضامن و ذينفع نيست علاوه بر این مورد، ضامن( بانک) فقط بر اساس اسناد عمل می کند و مسئولیت دیگری به دوش ندارد.

ضمانت نامه بانکی چیست؟

تفاوت ضمانت ‌نامه بانکی با سفته و چک تضمینی

یکی از سوالات متداول در مشاوره ‌های حقوقی، تفاوت ضمانت ‌نامه بانکی با سفته یا چک تضمینی است. بسیاری از موکلان ما در دفتر نیکو وکیل نیز این پرسش را مطرح کرده ‌اند. در پاسخ باید گفت:

• سفته و چک تضمینی ابزار هایی برای پرداخت مبلغ معین در آینده هستند و معمولاً توسط طرف ضامن صادر می ‌شوند.
• اما ضمانت ‌نامه بانکی از طرف یک نهاد مالی معتبر (بانک) صادر می ‌شود و به ‌مراتب اعتبار بالا تری دارد.

• ضمانت ‌نامه از قرارداد پایه مستقل است، در حالی که سفته و چک به قرارداد مرتبط می‌ مانند.
• همچنین ضمانت ‌نامه ‌ها غیر قابل انتقال هستند، در حالی که چک و سفته می ‌توانند انتقال پیدا کنند.

شرایط صدور ضمانت ‌نامه بانکی

برای صدور ضمانت ‌نامه بانکی، متقاضی باید شرایط خاصی را فراهم کند. مهم ‌ترین آن‌ ها عبارتند از:

اعتبارسنجی مالی و حقوقی متقاضی توسط بانک

ارائه وثیقه معتبر شامل:

• سپرده نقدی
• سند ملکی
• چک یا سفته
• سهام شرکت ‌ها یا اوراق مشارکت

پرداخت کارمزد بانکی مطابق نرخ تعیین ‌شده

بیشتر بخوانید: جرایم پولی و بانکی | برسی کامل

ارائه درخواست رسمی به‌ همراه مدارک مربوط به قرار داد پایه

بانک پس از بررسی کامل اسناد و وضعیت اعتباری، ضمانت ‌نامه را صادر می ‌کند. در این مسیر، حضور وکیل متخصص در امور بانکی می ‌تواند فرایند صدور را تسهیل و از مشکلات حقوقی احتمالی جلوگیری کند.

ضمانت ‌نامه بانکی و دعاوی حقوقی

در برخی موارد، میان ذی ‌نفع و ضمانت ‌خواه اختلافاتی به‌ وجود می ‌آید که به صدور مطالبه غیر منصفانه وجه ضمانت ‌نامه منجر می ‌شود. همان ‌طور که در بخش «تقلب در ضمانت ‌نامه ‌های بانکی» اشاره شد، قانون‌ گذار ایران امکان ابطال ضمانت ‌نامه را در صورت اثبات تقلب فراهم کرده است.

اما باید توجه داشت که اصل استقلال ضمانت ‌نامه اجازه نمی ‌دهد که بانک بر مبنای اختلافات قرارداد پایه از پرداخت خودداری کند. در چنین شرایطی، تنها راه جلوگیری از پرداخت، دستور موقت قضایی است که از طریق دادگاه و با استناد به شواهد کافی امکان ‌پذیر است. مشاوره با یک وکیل متخصص، مانند وکلای دفتر نیکو وکیل، می ‌تواند در این فرآیند بسیار راهگشا باشد.

ضمانت ‌نامه بانکی در پروژه‌ های پیمانکاری

در قرارداد های پیمانکاری، سه نوع ضمانت ‌نامه بانکی بیش از همه کاربرد دارند:

1. ضمانت‌ نامه شرکت در مناقصه: تضمین حضور جدی و پیشنهاد واقعی در مناقصات
2. ضمانت ‌نامه پیش ‌پرداخت: اطمینان از مصرف صحیح مبلغ پیش‌ پرداخت توسط پیمانکار
3. ضمانت ‌نامه حسن انجام کار: اطمینان از تکمیل پروژه مطابق قرارداد

کارفرمایان معمولاً از این ضمانت ‌نامه‌ ها برای کنترل ریسک‌ های مالی و فنی پروژه استفاده می ‌کنند. برخی شرکت‌ ها حتی با استفاده از نرم‌ افزار های حسابداری، فرایند مدیریت ضمانت ‌نامه‌ ها را نیز دیجیتال کرده ‌اند.

نکاتی مهم هنگام استفاده از ضمانت ‌نامه بانکی

• حتماً مدت اعتبار و میزان پوشش مالی ضمانت ‌نامه را به دقت بررسی کنید.
• اطمینان حاصل کنید که متن ضمانت ‌نامه با قرارداد پایه تناقض نداشته باشد.
• از بانک صادرکننده ضمانت ‌نامه بخواهید که نسخه‌ای از اصول اجرایی پرداخت را ارائه دهد.
• در صورت اختلاف، به ‌جای توقف خود سرانه فرایند، از طریق دستور قضایی موقت اقدام نمایید.

کلام آخر

شما در این مقاله با ضمانت نامه بانکی چیست آشنا شدید و انواع و تمام ویژگی های ضمانت نامه بانکی را گفته ایم، امیدواریم شما از این مقاله بهترین استفاده رو برده باشید.