نرگس صفرزاده

چک بگیریم یا سفته؟

درخواست وکیل خانم

چک بگیریم یا سفته؟

بر اساس ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی هر نوشته‌ای که در زمان طرح دعوی یا دفاع از دعوی بتوان از آن برای اثبات امری مانند قرارداد یا تعهد استفاده کرد سند نام دارد. اسناد تجاری مانند چک، سفته و برات در واقع اسنادی هستند که به دلیل نقش و اهمیت آنها در روابط تجاری و مالی مردم، قانونگذار مزایا، قواعد و حتی قوانین خاصی برای آنها در نظر گرفته است.

یکی از سوالات مهم اشخاص در روابط مالی و تجاری خود این است که برای طلب خود بهتر است چک بگیریم یا سفته؟ ما در این مقاله سعی کرده ایم تا بصورت کامل و جامع به مقایسه این دو سند تجاری بپردازیم و در نهایت به این نتیجه برسیم که چک بهتر است یا سفته؟

بیشتر بخوانید: تنظیم دادخواست چیست؟ + بررسی کامل انواع دادخواست

چک بگیریم یا سفته

اخذ دسته چک از بانک مستلزم افتتاح حساب جاری می باشد. داشتن حساب جاری تابع شرایط و صلاحیت هایی است از جمله این که شخص نباید دارای حتی یک فقره چک برگشتی و نیز نباید دارای تسهیلات و تعهدات معوق و غیرجاری نزد سیستم بانکی باشد در حالی که سفته نیاز به داشتن حساب جاری ندارد و هر کسی می تواند سفته را خریداری نماید.
برای مطالبه طلب از طریق چک باید حتما آن را با مراجعه به بانک برگشت زد اما برای مطالبه طلب از طریق سفته نیازی به واخواست نیست و واخواست سفته زمانی کاربرد دارد که قصد مطالبه از ضامن یا ضامنین سفته را داشته باشید. از طرف دیگر برگشت چک هزینه ندارد ولی واخواست سفته از طریق دادگستری و با پرداخت 2 درصد مبلغ سفته امکان پذیر است.
قانونگذار برای صدور چک بلامحل جنبه کیفری در نظر گرفته است یعنی اگر چکی به روز صادر شود، برای تضمین، سفید امضا، و مشروط نباشد، دارنده چک می تواند از طریق شکایت کیفری در دادسرا، صادر کننده را محکوم به حبس نماید که برای وی سوء پیشینه محسوب می شود اما صدور سفته ذاتا وصف جزایی ندارد و نمی توان صادر کننده سفته را به حبس کیفری محکوم نمود.
مهمترین مزیت چک این است که قانونگذار، چک را در حکم اسناد لازم الاجرا دانسته است. یعنی دارنده چک در صورت برگشت زدن چک می تواند بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به اجرای اسناد رسمی مبلغ چک را طریق دایره اجرای ثبت مستقر در ادارات ثبت اسناد و املاک از صادرکننده وصول نماید. البته صدور اجراییه صرفا علیه صادر کننده چک انجام می شود نه ظهرنویسان و ضامنینی که پشت چک را امضا نموده اند.
در این جا لازم است بگوییم که اجراییه فقط نسبت به مبلغ مندرج در چک صادر می شود و نه خسارت تاخیر تادیه. لذا دارنده باید برای مطالبه خسارات به دادگاه مراجعه و دادخواست دهد. به علاوه صدور اجراییه در صورتی ممکن است که مطابقت امضای صادر کننده با نمونه امضای او در بانک، در برگه گواهی عدم پرداخت به صراحت قید شده و گواهی شده باشد.
مزیت دیگر قانونگذار برای چک هایی که از طرف شرکت ها و سایر اشخاص حقوقی صادر می شوند امکان صدور اجراییه و یا طرح دعوی علیه هم شرکت و هم شخصی است که چک را امضا نموده است. یعنی در این حالت هر دوی این ها محکوم به پرداخت چک به صورت تضامنی خواهند بود و اگر شرکت یا مزیت دیگر چک نسبت به سفته، تاسیس جدیدی است که قانونگذار در ماده 23 اصلاحی سال 1397 قانون صدور چک اضافه نموده و آن هم امکان صدور اجراییه مستقیم از طریق دادگاه است که از این طریق می توان مبلغ چک و حق الوکاله وکیل را درخواست نمود؛ البته در صورتی که در متن چک برای تضمین و یا مشروط بودن قید نشده باشد و نیز برگشت چک به علت کسری موجودی باشد نه علل دیگر (مانند عدم مطابقت امضا و یا دستور مقام قضایی)شخص حقوقی فاقد اموال کافی باشد می توان توقیف حسابها و اموال شخصی امضادار چک (مدیر عامل و یا هر شخص صاحب امضای مجاز) را درخواست نمود. در حالی که در مورد سفته این مزیت وجود ندارد.
مزیت دیگر چک ، ماده 5 مکرر الحاقی به قانون صدور چک در سال 1397 است، به این صورت که پس از برگشت چک و ظرف 24 ساعت، کلیه حسابهای بانکی صاحب حساب جاری و هر شخصی که چک را از طرف شرکت یا شخص حقوقی دیگر امضا نموده است، به مبلغ کسری چک مسدود برداشت شده و دیگر امکان افتتاح حساب جدید، اخذ یا تمدید کارت عابر بانک، اخذ تسهیلات و تعهدات (ضمانت نامه بانکی و اعتبار اسنادی) از سیستم بانکی نخواهد داشت.
خسارت تاخیر تادیه نسبت به مبلغ چک از تاریخ مندرج در چک محاسبه می گردد اما در مورد سفته خسارت تاخیر تادیه از تاریخ واخواست سفته یا ارسال اظهارنامه و یا از تاریخ ثبت دادخواست محاسبه می گردد که این خود نکته بسیار مهمی است و در بعضی مواقع تفاوت مبلغی زیادی را بالغ می گردد.
در صورت گم شدن یا سرقت چک یا وقوع جرائم دیگر نسبت به چک، صادر کننده یا ذینفع چک می توانند به بانک مراجعه و کتبا دستور عدم پرداخت بدهند یعنی چک را مسدود نمایند و ظرف یک هفته در مراجع قضایی شکایت نمایند اما در خصوص سفته چنین مزیتی وجود ندارد و پس از صدور سفته دیگر نمی توان جلوی پرداخت را گرفت و صادر کننده سفته فقط باید در دادگاه از خود دفاع و یا طرح دعوی جداگانه نماید.
دارنده چک یا ذینفع در صورت تمایل به اقامه دعوی می توانند در دادگاه هر کدام از محل ها از جمله محل اقامت خوانده، محل صدور چک و نیز محل برگشت چک دعوی حقوقی خود را مطرح نمایند اما در مورد سفته این طور نیست و فقط در دادگاه محل اقامت خوانده یعنی شخص صادر کننده و یا هر یک از ضامنین سفته قابلیت طرح دعوی وجود دارد.
در چک می توان اموال خوانده دعوی را بدون پرداخت خسارت احتمالی به دادگاه (البته در صورت رعایت یک سری مواعد قانونی) توقیف نمود که این کار بدون هزینه انجام می شود اما در مورد سفته فقط در صورتی که با پرداخت 2 درصد مبلغ سفته به صندوق دادگستری، سفته واخواست شده باشد می توان اموال صادر کننده را بدون واریز مبلغی به حساب دادگستری توقیف نمود.

حال که تفاوت های مهم و عمده بین چک و سفته را توضیح دادیم در پاسخ به این پرسش که چک بگیریم یا سفته؟ به خوبی متوجه شدید که قطعا دریافت چک برای طلب خود بهتر از گرفتن سفته است خصوصا پس از اصلاحات قانون صدور چک در سال 1397 و اضافه شدن یک سری مزیت ها برای ذینفعان چک و محرومیت ها برای صادر کنندگان چک.

کلام آخر

امیدواریم مقاله ما برای شما عزیزان مفید و کاربردی بوده باشد. برای دانستن مطالب کاربردی و خوب دیگر در خصوص چک به مقالات روش های رفع سوء اثر از چک ، در صورت برگشت چک، چه محرومیتهایی در انتظار صادر کننده است، در صورت مفقودی و یا سرقت چک چه کنیم؟ در صورت فوت صادر کننده چک، چه باید کرد؟ می توانید مراجعه نمایید هم چنین اگر نیاز به کمک یک وکیل دارید می توانید درخواست وکیل بانکی در کرج بدهید.