تعهد ارزی چیست

به گذارش از نیکو وکیل، واژه ارز به معنی بها و نرخ است البته در تعریف دیگر، ارز به اسناد تجارتی و بانکی گفته می شود که ارزش آن ها به پول خارجی معین شده باشد. در اصطلاح بانک داری، ارز به معنی پول خارجی که در داخل یک کشور با استفاده از پول داخلی خرید و فروش شود می گویند. در کشور ایران قبلا از واژه اسعار که جمع سعر است استفاده می شد که به معنی پول های بیگانه و خارجی است. البته ارز را این گونه نیز تعریف کرده اند که کلیه اسناد و اوراق بهادار، روش ها و ابزاری است که در مناسبات و معاملات بین المللی از آن ها برای پرداخت بهای خدمات و کالاها استفاده می شود و به وسیله آن ها تادیه دین یا انتقال وجه به نفع شخص حقیقی یا حقوقی صورت می گیرد.

به موجب بند پ از ماده 1 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، قانون گذار برای ارز مفهوم گسترده ای را در نظر گرفته و آن را پول رایج کشور خارجی اعم از اسکناس، مسکوکات، حوالجات ارزی و سایر اسناد مکتوب یا الکترونیکی که در مباذلات مالی کاربرد دارد دانسته است. طبق آخرین نظر قانون گذار مبنی بر تعریف ارز؛ بند پ از ماده 1 قانون قاچاق کالا و ارز (مصوب 3/10/1392 با آخرین اصلاحات تا تاریخ 10/11/1401 بدین شرح است که ارز، پول رایج کشورهای خارجی اعم از اسکناس، مسکوکات، حوالجات ارزی و سایر اسناد مکتوب یا الکترونیکی است که در مبادلات مالی کاربرد دارد.

به چه تعهداتی، تعهد ارزی می گویند؟

اصطلاح تعهد ارزی در معنی عام، تمام تعهداتی را در بر می گیرد که موضوع آن ها ارز است. ولی تعهد ارزی به معنی خاص خصوصیاتی دارد که آن را از سایر تعهداتی که صرفا موضوع آن ارز است متفاوت می نماید. مثلا اگر شخصی به دلیل روابط خصوصی خود مبلغی دلار به دیگری بدهکار باشد تعهد پرداخت آن به دلیل طبیعت خصوصی آن رابطه، در زمره تهعدات ارزی به معنی خاص محسوب نمی شود.

در تعهدات ارزی به معنای خاص، بانک مرکزی به عنوان بانک دار دولت، به طور مستقیم یا غیر مستقیم ذینفع است و وجوه تعهدات ارزی به معنای خاص از نظام بانکی تامین می شودو مصرف آن در مورد معین شده باید به اثبات برسد در غیر این صورت به نظام بانکی بر می گردد. همچنین در تعهدات ارزی به معنای خاص همیشه فاکتور مرزها وجود دارد یعنی انتقال وجوه ارزی باید بین حداقل دو کشور باشد.

ویژگی های تعهدات ارزی

در تعهدات ارزی به معنای خاص، بانک مرکزی به طور مستقیم یا غیر مستقیمی نفع می باشد. وجوه این گونه تعهدات ارزی از نظام بانکی تامین می شود و مصرف آن در مورد تعیین شده باید به اثبات برسد. در صورت اثبات خلاف آن باید ارز به نظام بانکی برگردد. همچنین تعهدات ارزی متضمن انتقال وجوه ارزی بین دو حاکمیت است که دارای استقلال سیاسی هستند.

تعهدات ارزی ایفا نشده یعنی چه؟

تعهدات ارزی به تعهد وارد کنندگان به بازگشت ارز دریافت شده به بانک گفته می شود. بدین معنی که به جهت محدودیت منابع ارزی در کشور ایران، فروش ارز به وارد کنندگان کالا و خدمات مشروط می باشد. شرط فروش ارز به وارد کنندگان، وارد کردن کالا و خدمات در ظرف مدت معینی به کشور و ترخیص کالا از گمرک است. در صورتی که وارد کنندگان به این شرط عمل نکنند ملزم به بازفروش ارز خریداری شده به بانک می باشند.

در واقع بر اساس دستور العمل اجرایی سامانه رفع تعهدات ارزی وارد کنندگان اداره سیاست ها و مقررات ارزی بانک مرکزی مصوب مرداد 1398، تعهدات ارزی ایفا نشده عبارت است از ” تعهدات ارزی که طی مهلت های مقرر در چهار چوب مجموعه مقررات ارزی و نامه های عمومی صادره، ایفا نشده باشد.”

تخلفات ارزی وارد کنندگان چیست

در حال حاضر به دلیل افزایش قیمت ارز در بازار خارج از نظام بانکی و تفاوت قیمت ارز در سیستم بانکی با قیمت آن در بازار آزاد باعث شده واردات کالا به هدف خروج ارز از کشور و به دست آوردن سود سرشار ناشی از تفاوت قیمت ارز بانکی و غیر بانکی صورت گیرد. همین موضوع باعث شکل گیری تخلفات ارزی وارد کنندگان شده است.

تخلفات ارزی وارد کنندگان شامل موارد زیر می باشد:

عدم ارائه پروانه سبز گمرکی، کسر تخلیه کالا، گران نمایی کالا، تعهد ارزی ناشی از عدم ورود کالا، تعهد ارزی ناشی از کمیت کالای وارده، تعهد ارزی ناشی از کیفیت کالای وارده و گران نمایی کالا یا بیش بود ارزش کالا و ….

مرجع صالح رسیدگی به تخلفات عدم رفع تعهدات ارزی

بسته به این که تخلف ارزی به چه صورت باشد مرجع رسیدگی به تخلفات آن هم متفاوت خواهد بود. در بیشتر موارد  سازمان تعزیرات حکومتی،  در بعضی موارد دادسرای عمومی و انقلاب و در مواردی نیز دادگاه های حقوقی صالح به رسیدگی هستند.

مواردی که در صلاحیت دادسرای عمومی و انقلاب (دادسرای امور اقتصادی و دادگاههای کیفری دو) می باشد در تبصره شش و هفت ماده دو مکرر قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1400/11/10 آمده است و ضمانت اجرای آن نیز بسته به میزان و مبلغ رفع تعهد نشده، جریمه نقدی، اعاده عین ارز، محرومیت از فعالیت تجاری، ابطال کارت بازرگانی و حبس تعزیری می باشد.

بیشتر بخوانید: تأثیر فناوری بلاکچین بر حقوق بانکی + 5 نکته مهم

در بعضی موارد، دادسرا و دادگاه انقلاب در رسیدگی به تخلفات ارزی صالح است و آن هم مواردی است که جرم بصورت قاچاق فردی یا بصورت سازمان یافته (بیش از دو نفر) و به قصد مقابله با نظام انجام شود و نتیجه آن ایجاد اخلال در نظام اقتصادی ایران گردد.

سازمان تعزیرات حکومتی در واقع یک مرجع اداری وابسته به قوه مجریه است که بر خلاف اصل تفکیک قوا، استثنائا به کار قضایی می پردازد و با تصویب قانون تعزیرات حکومتی نقش دولت را از ناظر به قاضی ارتقا داده تا قوه مجریه خود به محاکمه و مجازات متخلفین از مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام در امور تعزیرات حکومتی بپردازد.

محدوده عمل شعب بدوی و تجدیدنظر سازمان تعزیرات حکومتی بر اساس آئین نامه سازمان، تخلفات موضوع قانون سازمان تعزیرات حکومتی است که شامل مواردی از قبیل گران فروشی، کم فروشی و تقلب، احتکار، عرضه خارج از شبکه، عدم درج قیمت، اختفا و امتناع از عرضه کالا، عدم صدور فاکتور، عدم اجرای ضوابط قیمت گذاری و توزیع، عدم اجرای تعهدات وارد کنندگان در قبال دریافت ارز و خدمات دولتی، نداشتن پروانه کسب واحدهای صنفی، نداشتن پروانه بهره برداری واحدهای تولیدی، فروش ارزی، فروش اجباری و عدم اعلام موجودی کالا می شود.

بر اساس ماده ده قانون تعزیرات حکومتی، در صورت تخلف از قوانین و مقررات دولتی در مورد واردات که باعث عدم اجرای تعهد وارد کنندگان اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی (شرکتها) گردد و کاهش کمی و کیفی کالا را موجب و منجر به خروج ارز از کشور شود مرتکب می بایست عین ارز را به هر میزان کسری، مسترد و حسب تشخیص شعبه رسیدگی کننده، به جریمه نقدی و تعلیق کارت بازرگانی نیز محکوم شود.

در صورتی که متخلف ارزی، کالا را خارج از مهلت وارد نموده و یا مطابق با ثبت سفارش اولیه نباشد می بایست مابه التفاوت نرخ ارز را پرداخت نماید و مرجع صالح به آن دادگاههای حقوقی خواهد بود. در این حالت و در صورتی که تعهدنامه های مربوط به نوسانات ارزی و پذیرش مابه التفاوت ارز را امضا نموده باشد بانک می بایست با پرداخت هزینه دادرسی معادل 3.5 درصد مبلغ ریالی ارز اعلامی به نرخ رسمی بانک مرکزی علیه وی اقامه دعوی حقوقی نماید.

سخن پایانی

در این مقاله به ویژگی های تعهد ارزی پرداختیم و هم چنین سعی کردیم تا به سوال تعهد ارزی چیست، پاسخ دهیم، تا عزیزانی که این سوال را داشتند بتوانند جواب سوال خود را پیدا کنند، هم چنین اگر نیاز به یک وکیل بانکی در تهران دارید می توانید با ما ارتباط برقرار کنید.

نرگس صفرزاده

موسس مجموعه نیکو وکیل، وکیل پایه یک دادگستری، با بیش از 20 سال سابقه وکالت در زمینه دعاوی بانکی ، تجاری و...

کانال های آموزشی ما

Telegram

مقاله های برتر

5 (2) وکیل در مهرویلا کرج مشکلات حقوقی و کیفری افراد در جامعه از پر چالش ترین مسائلی می باشند که شما برای حل و

مشاهده

اکتبر 29, 2023 1 دیدگاه

5 (5) مشاوره حقوقی شرکت‌ها ممکن است در مرحله اول با این سوال مواجه شوید که مشاوره حقوقی شرکت‌ ها چه کسی است؟ پاسخ ساده

مشاهده

اکتبر 29, 2023 1 دیدگاه

5 (1) بررسی کلی وکیل ملکی در کرج یکی از انواع وکالت‌های تخصصی در حوزه وکالت می‌توان به وکالت ملکی اشاره کرد که در زمینه

مشاهده

اکتبر 29, 2023 1 دیدگاه