بذل یا بخشیدن مهریه چیست و چه شرایط و نکاتی دارد؟
بر اساس ماده 1082 قانون مدنی ، زمانی که صیغه ازدواج جاری می شود مهریه متعلق به زن شده و وی مالک آن شناخته می شود. حال پس از مالکیت، زن می تواند مثل هر مالک دیگری آن چه متعلق به وی است را ببخشد. این بخشش، بذل مهریه نام دارد و می تواند نسبت به کل مهریه یا فقط قسمتی از آن باشد. نرگس صفرزاده وکیل خانم در کرج در این مقاله به صورت مفصل در مورد بذل مهریه توضیح می دهند.
زن می تواند بدون دریافت چیزی و یا با دریافت مال و یا حقی مثلا حق طلاق از مرد (بصورت وکالت در طلاق) نسبت به بذل مهریه، اقدام کند البته باید بگوییم که حتما ضرورتی ندارد که تمام مهریه بخشیده شود بلکه حتی یک مقدار جزئی (مثلا یک سکه) نیز برای تحقق بذل کافی است زیرا قانون گذار مقدار خاصی را مشخص ننموده و این زن و مرد هستند که با توافق یکدیگر اختیار تعیین مقدار آن را دارند. ما در این مقاله موارد مهم در بذل مهریه را به شما توضیح می دهیم.
بخشش تمام یا قسمتی از مهریه از سوی زن، می تواند یا به صورت دستی یعنی با سند عادی باشد یا بصورت رسمی یعنی یعنی زن به دفتر اسناد رسمی مراجعه می کند و مهریه اش را به زوجه می بخشد که در این حالت دفترخانه اسناد رسمی با دفتر ازدواجی که عقد در آن ثبت شده مکاتبه می کند تا بخشش مهریه در سند ازدواج هم ثبت شود .
نکات حقوقی قابل توجه در بذل یا بخشش مهریه
۱- در صورتی که بخشش مهریه به صورت اقرار زن به دریافت مهریه باشد چون مهریه دریافت شده تلقی می گردد دیگر انکار و پشیمانی زن بعد از اقرار پذیرفته نمی شود و تنها در صورت اثبات اشتباه بودن اقرار می توان آن را باطل نمود.
۲- حالت دوم به این صورت است که زن که در این جا در واقع طلبکار محسوب می شود، طلب خود را یک طرفه ببخشد و در اصطلاح حقوقی مرد را بری الذمه نماید. در این جا نیز ابراء ذمه چه با سند عادی و دست نویس باشد و چه در دفترخانه اسناد رسمی صورت پذیرد دیگر از طرف زن امکان رجوع و پشیمانی ندارد.
۳- در بعضی مواقع، مهریه در قالب عقد صلح و در ازای چیزی صلح می شود. در این جا نیز امکان رجوع برای زوجه وجود ندارد.
۴- در صورتی که بین زن و شوهر، نوشته ای رد و بدل شود که در آن نوشته، میزان یا مبلغ مهریه را کم و یا زیاد کرده باشند این کار از طرف شورای نگهبان غیر شرعی شناخته شده و اثری بر آن مترتب نمی گردد.
۵- در طلاق هایی که از نوع خلع است یعنی زن به دلیل کراهت از مرد و به صورت یک طرفه حاضر به بخشش کل یا قسمتی از مهریه در ازای طلاق (مثلا در طلاق های توافقی) می شود در این جا و در صورتی که زن باکره یا یائسه نباشد (یعنی عده نداشته باشد) می تواند در ایام عده به دفترخانه محل ثبت طلاق مراجعه و کتبا درخواست رجوع و برگشت به مهریه را نماید.
۶-در یک حالت هم ممکن است که زن مهریه را به مرد در قالب عقد هبه ببخشد. طبق قانون مدنی اگر هبه مهریه در مقابل دریافت مال یا انجام عملی باشد یعنی معوض باشد، قابل رجوع نیست.در غیر این صورت یعنی در هبه غیرمعوض هم در دادگاه ها اختلاف نظر وجود دارد. عده ای معتقدند در صورت وجود عین مهریه مثلا ملک و خودرو، زن می تواند به آنچه بخشیده رجوع کند و عده ای دیگر معتقدند به استناد ماده ۸۰۶ قانون مدنی و خصوصا در مهریه هایی که وجه نقد و سکه است حق رجوع وجود ندارد.
7- برای دریافت، ابراء و یا هبه (بخشش) مهریه اصلا نیازی به اجازه پدر زن نیست ولی به دلیل اینکه در اکثر مواقع، پس از این اقدام، زن پشیمان می شود و یا خانواده زن مطلع شده و مخالفت می کنند و بسیاری از اختلافات بالا می گیرد و سردفتر را مقصر و همدست در این اقدام تلقی می کنند لذا دفاتر اسناد رسمی اکثرا یا از ثبت این نوع سند اجتناب دارند و آن دسته هم که حاضر می شوند ثبت نمایند این کار را فقط در صورت بودن نزدیکان درجه یک زن (پدر و یا برادر) انجام می دهند.
۸- در بعضی موارد دیده می شود که زن تحت شرایط نامناسب و تهدید مرد و خانواده او یا حتی با وعده های دروغین، در یک برگه عادی مهریه خود را بخشیده یا اقرار به دریافت آن نموده است و یا در پایین یک ورق سفید، امضا نموده و بعدا قسمت بالای برگه از قول او اقرار به دریافت یا بخشش مهریه شده است. باید گفت که در این موارد اصل بر صحت عمل است و فقط در صورت اثبات شرایط خاص، و با اثبات عدم وجود قصد و رضایت و اثبات شرایط خاص که در آن زن دست به چنین عمل حقوقی زده است می توان دادگاه را قانع نمود که این سند اعتباری ندارد که البته کار بسیار سخت و شاید غیر ممکنی باشد. لذا توصیه می کنیم هرگز چنین کاری انجام نشود تا باعث پشیمانی و مشکلات حاد بعدی نگردد.
اگر زن مهریه را بخشیده و الان بخواهد از بخشش مهریه اش رجوع کند چه کار باید نماید ؟
برای این مورد دو راه وجود دارد. در وهله اول باید به دفترخانه اسناد رسمی رفته و طی یک سند رسمی رجوع خود از بذل مهریه را ثبت کند. اما اگر دفترخانه اسناد رسمی به دلیل مسائلی که گفتیم ، چنین سندی را تنظیم نکنند؛ در این جا زن باید دادخواستی تحت عنوان رجوع از بذل مهریه به دادگاه حقوقی خانواده محل اقامت خود بدهد. دادگاه رسیدگی نموده و رای دادگاه در این مورد معتبر بوده و بدون نیاز به موافقت شوهر و بدون نیاز به ثبت در دفترخانه لازم الاجرا خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
نقش وکیل در دعوای الزام به تنظیم سند رسمی ملک
نکته بسیار مهم در بخشیدن همه مهریه قبل از رابطه زناشویی
اگر در دوران عقد و قبل از اینکه زن و شوهر نزدیکی داشته باشند کار به جدایی برسد و زن مجبور شود تا مهریه را در قبال طلاق ببخشد، چون در حالت باکره بودن زن فقط نصف مهریه به او تعلق می گیرد پس در چنین حالتی اگر نوشته شود که تمام مهریه مندرج در عقدنامه را بخشیدم یا بنویسد تمام مهریه را دریافت کردم ، بعد از طلاق، مرد میتواند طی دادخواستی علیه زن از طریق دادگاه مابه التفاوت مهریه یعنی نصف آن را از او طلب کند. پس باید دقت نمود تا این طور نوشته شود که “زوجه مهریه استحقاقی را در قبال طلاق خلع بذل نمود.”
پیشنهاد می کنیم سری به این مقاله هم بزنید نحوه استناد به مستثنیات دین در دادگاه ها
روش های بخشیدن مهریه:
همان طور که در بالا اشاره نمودیم که به چه روش هایی می توان مهریه را بذل نمود بار دیگر به صورت خلاصه تکرار می کنیم:. برای بخشیدن مهریه اجازه پدر در دفتر ثبت اسناد رسمی نیاز است. در ادامه روشهای مختلف بخشش مهریه را بررسی میکنیم.
بخشش مهریه به صورت نوشته دستی
این روش یکی از روشهای مرسوم بخشیدن مهریه است. در این روش زن با دست خط خودش مینویسد که همه مهریه خود یا قسمتی از آن را بخشیده و دیگر ادعایی نسبت به آن ندارد.، سپس زیر برگه را امضا و تاریخ را درج می زند. البته این روش از نظر قانونی و به خاطر احتمال زیاد خدشه در قصد و رضای زن و وجود شرایط تهدید جانی، اعتباری ندارد و مرد با استناد به این موضوع نمیتواند ادعا کند که مهریه بخشیده شده و نباید پرداخت شود.
بخشش مهریه به صورت شفاهی
در این روش زن به صورت شفاهی و کلامی نزد عده ای شاهد یا همسر خود اعلام میکند که مهریه خود را بخشیده و دیگر ادعایی در مورد آن ندارد. با وجود شهادت شهود و تائید اظهارات زن بابت بذل مهریه، اما این روش هم هیچ اعتبار قانونی ندارد و مرد نمیتواند ادعا کند که مهریه بخشیده شده است.
بخشیدن مهریه در دفتر ثبت اسناد رسمی
تنها روش قانونی برای بخشش مهریه، مراجعه خانم به دفترخانه اسناد رسمی است. برای این کار زن باید با در دست داشتن کارت ملی، شناسنامه و عقدنامه و البته حضور پدر یا برادر یا یکی از نزدیکان درجه اول خود به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کند و در ازای گرفتن یک ملک یا مال، یا در ازای گرفتن حق طلاق و یا بدون این ها سند بخشش مهریه را امضا نماید.
بخشش مهریه در طلاق توافقی
طلاق توافقی به نوعی از طلاق گفته میشود که در آن خانم و آقا راضی به جدایی هستند و سر موضوعاتی مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل، حضانت فرزند و استرداد جهیزیه به توافق رسیده اند و از دادگاه می خواهند تا گواهی عدم امکان سازش را برایشان صادر کند. در این جا زن می تواند یا کل مهریه را ببخشد و یا قسمتی از آن را و یا اینکه اصلا نبخشد و همه مهریه اش را دریافت نماید.
بخشش مهریه بصورت مشروط چیست و چه ضمانت اجرایی دارد؟
در صورتی که قرار و مداری بین زوجین بابت مهریه گذاشته شده باشد مثلا مرد گفته باشد اگر مهریه را ببخشی خانه را به نامت می کنم یا حضانت فرزند را می دهم و زن مهریه را بذل کرده ولی بعدا مرد به شرط خود وفا نکند، در این جا چون عدم اجرای شرط از جانب زوج، تخلف از شرط و به نوعی فریب زن محسوب می شود بخشش مهریه باطل است و مهریه به قوت خود باقی است و زن می تواند طرح دعوی نموده و مهریه خود را مطالبه کند.
در بذل مشروط اگر شرط مورد نظر توسط مرد اجرا شود ، طبق توافق زوجین، بخشش مهریه صحیح بوده و دیگر زن امکان عدول از مهر را ندارد و با انجام شرط، زوج از مهریه مبرا شده و تکلیفی نسبت به آن ندارد.
بخشش مهریه در ازای گرفتن حق طلاق
در قانون کشور ما زن و مرد بعد از ازدواج حق و حقوقی مخصوص به خود دارند از جمله این که طلاق در اختیار مرد و مهریه و برخورداری از نفقه مختص به زن است. اما در مواردی، زوجین دوست دارند که در شرایط برابری از لحاظ حقوقی قرار بگیرند مثلا زن هم حق طلاق داشته باشد و مرد هم مهریه ای بر ذمه اش نباشد. در این صورت خانم و آقا باید به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه و سندی مبنی بر بذل مهریه از طرف زن به شوهر در ازای گرفتن وکالت در طلاق تنظیم و امضا کنند. البته ین وکالت نامه به این صورت است که اگر زن قصد رجوع به مهریه خود را داشته باشد، حق طلاق از وی گرفته میشود.
ما در این مقاله به توضیح عمل حقوقی بذل مهریه و شرایط و موارد مهم آن پرداختیم. امیدواریم که مفید فایده قرار گرفته باشد، هم چنین پیشنهاد می کنیم همین الان درخواست مشاوره حقوقی در کرج بدهید و با ۵۰ درصد تخفیف مشاوره حقوقی دریافت کنید.
نرگس صفرزاده
موسس مجموعه نیکو وکیل، وکیل پایه یک دادگستری، با بیش از 20 سال سابقه وکالت در زمینه دعاوی بانکی ، تجاری و...
کانال های آموزشی ما
مقاله های برتر
نقش وکیل در دعوای الزام به تنظیم سند رسمی وکیل ملکی یا وکیل ثبتی، که در جامعه به آن مشهور است، تخصص خاصی در حقوق
تأثیر فناوری بلاکچین بر حقوق بانکی و امنیت مالی تقریباً دو دهه از ظهور ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین می‌گذرد، که بهتأثیر فناوری بلاکچین
بررسی چالش‌های حقوقیِ داوری در قراردادهای بین‌المللی داوری به عنوان یکی از روشهای حل و فصل اختلافات، جایگاه ویژه‌ای در قراردادهای بین‌المللی دارد. با وجود