چک تضمین شده و مفقودی آن

یکی از انواع روش های مطمئن برای جا به جایی مبالغ زیاد در معاملات کلان توسط افراد، استفاده از چک بانکی است . نیکو وکیل به عنوان وکیل بانکی در کرج در این مقاله درباره چک بانکی و تفاوت آن با چک بین بانکی و نیز اقدامات لازم در صورت گم شدن یا سرقت این نوع چک به شما توضیح می دهد.

چک بانکی یا چک تضمین شده چیست؟

افرادی که معمولا با معاملات زیادی سر و کار دارند حتما از چک بانکی استفاده کرده اند اما هر کسی امکان دارد تا حداقل برای یک بار در معامله های خود از این نوع چک ها استفاده کند، چک بانکی که نام دیگر آن همان چک تضمین شده است، یکی از بهترین روش های پرداخت پول برای خریدار و مطمئن ترین راه برای فروشنده در دریافت ثمن معامله است.

فرایند صدور چک بانکی به این صورت است که متقاضی به بانکی که در آن حساب دارد مراجعه و درخواست برداشت پول و صدور چک بانکی را پر می کند. در این درخواست باید نام کسی که چک در وجه او قرار است صادر شود اعلام و کدملی وی نیز درج گردد. برای صدور این نوع چک، باید مبلغی که در چک درج می شود در همان لحظه صدور، در حساب صاحب چک موجود باشد چرا که از حساب وی برداشت شده و به حساب مخصوصی در بانک واریز می گردد. در واقع، در این جاست که بانک پرداخت وجه چک را تضمین می کند و در صورت ارائه چک به بانک توسط ذینفع، چون پول آن قبلا در حساب بانک تامین شده چک پرداخت می گردد. همچنین، برای صدور چک‌ تضمین شده نیازی به دسته‌چک نمی باشد.

قبل از اصلاح قانون صدور چک در سال 1397، چک های بانکی قابل انتقال بودند یعنی شخص ذینفع آن را پشت نویسی و امضا می نمود و به دیگری انتقال می داد اما در حال حاضر این چک ها غیر قابل انتقال و ظهر نویسی هستند و فقط همان شخص ذینفع مندرج در چک می تواند آن را وصول کند. به علاوه صدور این چک ها نیز مانند سایر چک ها در سامانه صیاد ثبت می گردد.

چک بانکی یا چک تضمین شده چیست؟

چک بین بانکی یا چک رمزدار چیست؟

هم اکنون با تغییرات قانون صدور چک، چک بین‌ بانکی کاملا شبیه به چک بانکی است با این تفاوت که شماره حساب گیرنده چک، یعنی شماره حساب مقصد که مبلغ چک به آن واریز می شود روی چک درج و مشخص است و از طرف بانک به همان شماره حساب واریز می‌شود. به علاوه، برای دریافت چک رمزدار باید حتما به همان شعبه بانکی که در چک درج شده مراجعه شود ؛ اما چک تضمین شده را می‌ توان به مراجعه به هر کدام از شعبه های بانک صادرکننده نقد کرد. و در نهایت، برای چک رمزدار بین‌بانکی لازم است شماره‌حساب و کد شعبه بانکی که فرد گیرنده یا ذینفع در آن حساب دارد در چک درج شود. چک بین بانکی یکی از کاربردی ترین راه جا به جایی وجوه غیر نقد برای افرادی است که جابجایی پول و گردش حساب آن ها، معمولا بالا است.

به دلیل بالا بودن امنیت این نوع از چک های بانکی، برای معاملات بزرگی مانند خرید و فروش ملک، بهترین روش پرداخت باشد. به علاوه در صورت گم شدن چک بین‌بانکی، فرد دیگری که چک را پیدا می کند نمی تواند آن را نقد کند چرا که فقط به همان شماره حساب باید پرداخت گردد.

باید گفت که اگرچه چک بین بانکی روش بسیار معتبری است اما ممکن است در بعضی از مواقع، چک رمزدار بین بانکی به صورت جعلی تحویل داده شود و چون پس از معامله، دارنده برای وصول آن به بانک مراجعه می کند در صورت جعلی بودن چک، راهی جز طرح شکایت جعل و کلاهبرداری باقی نمی ماند پس بهتر است حتی الامکان قبل از انجام معاملات و امضای قراردادها، حتما یا از طریق مراجعه حضوری به بانک صادر کننده و یا از طریق سامانه صیاد (به دلیل اینکه صدور چک های تضمین شده و چک های بین بانکی نیز در سامانه صیاد ثبت می گردد و دارای شناسه یکتای ۱۶ رقمی است)، اعتبار چک بانکی را استعلام بگیرید.

چک بین بانکی یا چک رمزدار چیست؟

ابطال چک بانکی یا چک تضمین شده به چه صورت است؟

در صورتی  که پس از صدور چک تضمین شده یا چک بانکی و دریافت آن از بانک برای انجام معامله یا قرارداد، شخص متقاضی به هر دلیل از تحویل چک بانکی منصرف شود باید تقاضای ابطال چک نماید به این صورت که ظرف یک ماه از تاریخ چک ، باید به بانک صادر کننده مراجعه و با ارائه اصل برگه چک درخواست ابطال چک را به صورت کتبی به بانک تحویل دهد. در این حالت پس از ابطال، مبلغ چک مجددا به حساب وی عودت می گردد.

ابطال چک بانکی یا چک تضمین شده به چه صورت است؟

در صورت مفقودی چک بانکی با چک تضمین شده چه کنیم؟

در صورتی که پس از اخذ چک تضمین شده از بانک، آن را به هر دلیل گم کردیم باید به همراه شخص ذینفع چک (شخصی که چک به نام وی می باشد) هر دو به بانک مراجعه و فرم اعلام مفقودی چک تضمین شده به همراه تعهد نامه عدم ادعا نسبت به چک را تکمیل و درخواست المثنی بنمایند. در این جا بانک ابتدا مشخصات هویتی هر دو را بصورت سیستمی استعلام نموده و سپس چک اولی را ابطال و چک المثنی صادر می نماید.

نکته ای که در این جا بسیار حائز اهمیت است و در بسیاری موارد دیده شده که اشخاص و حتی شعب بانکها هم اشتباه می کنند این است که در صورت مفقودی یا سرقت چک تضمین شده ، امکان درخواست اعمال ماده 14 یعنی مراجعه متقاضی چک به تنهایی به بانک و دستور عدم پرداخت ممکن نیست که این امر در تبصره 3 ماده 14 قانون صدور چک به صراحت اشاره شده و تنها راه ابطال آن همانی است که در بالا اشاره شد.

بیشتر بخوانید: جرایم پولی و بانکی | برسی کامل

در آخر این نکته مهم را اضافه کنیم که  بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، با ابلاغ بخشنامه ۲۵۵۴۹/۲ مورخ ۱۴۰۲/۲/۹ به بانک ها و موسسات اعتباری غیر بانکی، اخذ چک تضمین شده را از تسهیلات گیرندگان که ذینفع چکآ بانک باشد به عنوان وثیقه تسهیلات به دلیل افزایش نرخ سود موثر تسهیلات اعطایی، ممنوع کرده است.

در صورت مفقودی چک بانکی با چک تضمین شده چه کنیم؟

چک تضمین شده و مفقودی آن

مزایا و معایب چک تضمین ‌شده در معاملات مالی

مزایا:

• امنیت بالا: بانک مبلغ چک را مسدود کرده و پرداخت آن را تضمین می ‌کند.
• نقدشوندگی سریع: این چک در هر شعبه بانک صادر کننده قابل وصول است.
• جایگزین مناسب وجه نقد: برای معاملات کلان مانند خرید ملک یا خودرو ایده‌آل است.
• کاهش ریسک برگشت چک: چون مبلغ آن از قبل در بانک تأمین شده، برگشتی ندارد.

معایب:

• غیر قابل انتقال بودن: فقط شخص ذینفع می‌ تواند آن را وصول کند.
• محدودیت در ابطال: در صورت انصراف، باید طی مدت مشخصی درخواست ابطال داد.
• فرآیند پیچیده در صورت مفقودی: برای صدور المثنی، حضور ذینفع و استعلام بانکی الزامی است.
• احتمال جعل: اگرچه امنیت بالایی دارد، اما امکان صدور چک جعلی توسط کلاهبرداران وجود دارد.

مقایسه چک تضمین ‌شده با سایر ابزار های پرداخت امن

ابزار های پرداخت مختلفی مانند چک بین ‌بانکی، حواله‌ های بانکی و پرداخت ‌های اینترنتی برای تراکنش‌ های بزرگ استفاده می ‌شوند. چک تضمین ‌شده امنیت بیشتری نسبت به چک شخصی دارد، زیرا مبلغ آن توسط بانک مسدود و تضمین می ‌شود. در مقایسه با چک بین ‌بانکی، چک تضمین ‌شده انعطاف‌ پذیری بیشتری دارد، زیرا در هر شعبه بانک صادرکننده قابل نقد شدن است. از سوی دیگر، حواله ‌های بانکی و پرداخت ‌های الکترونیکی سریع ‌تر و بدون نیاز به اسناد فیزیکی انجام می ‌شوند، اما برخی فروشندگان همچنان چک تضمین‌ شده را به‌ دلیل قابلیت استناد قانونی و تضمین رسمی بانک ترجیح می ‌دهند.

نقش سامانه صیاد در افزایش امنیت چک‌های تضمین ‌شده

سامانه صیاد، که توسط بانک مرکزی راه ‌اندازی شده است، شفافیت و امنیت تراکنش ‌های چکی را افزایش داده است. تمامی چک ‌های تضمین ‌شده در این سامانه ثبت شده و دارای شناسه یکتای ۱۶ رقمی هستند که امکان استعلام اعتبار آن ‌ها را فراهم می‌ کند. نرگس صفرزاده (نیکو وکیل) توصیه می ‌کند که قبل از پذیرش چک تضمین‌ شده، حتماً آن را از طریق سامانه صیاد بررسی کنید تا از صحت اطلاعات و نبود هرگونه سوء استفاده مطمئن شوید. این سامانه همچنین مانع از صدور چک‌ های جعلی و بی‌اعتبار شده و به کاهش پرونده ‌های حقوقی مرتبط با چک‌ های برگشتی کمک کرده است.

چگونه از جعل و سوء استفاده از چک بانکی جلوگیری کنیم؟

با افزایش موارد جعل چک و کلاهبرداری‌ های مرتبط، لازم است که اقدامات احتیاطی جدی و دقیقی در نظر گرفته شود. بررسی دقیق مهر و امضای بانک، تطبیق اطلاعات مندرج در چک با مدارک هویتی صاحب آن، عدم دریافت چک از افراد ناشناس، استعلام وضعیت چک از طریق سامانه صیاد و مراجعه حضوری به بانک برای تأیید اعتبار آن از جمله راهکار های مهم پیشگیری از سوء استفاده است.

همچنین، بهتر است هنگام انجام معاملات مالی، چک را مستقیماً از بانک دریافت کرده و از هرگونه تغییر دستی در متن چک یا اضافه کردن توضیحات غیرضروری خودداری کنید. نرگس صفرزاده (نیکو وکیل) تأکید دارد که در صورت مفقود شدن یا سرقت چک، بلافاصله بانک را مطلع کنید، دستور عدم پرداخت صادر نمایید و مراحل قانونی لازم را برای جلوگیری از هرگونه خسارت مالی آغاز نمایید.

کلام آخر

نیکو وکیل به عنوان تنها وکیل بانکی در کرج در این مقاله به توضیح چک بانکی یا تضمین شده و نیز چک های بین بانکی یا رمز دار پرداخته و راه های صحیح نحوه ابطال و صدور المثنی آن را شرح داده است . امیدواریم که برای شما مفید و کاربردی بوده باشد. توصیه می کنیم به مقاله های دیگر ما با عنوان چک بگیریم یا سفته؟ در صورت برگشت چک، چه محرومیت هایی در انتظار صادر کننده است؟ در صورت فوت صادر کننده چک، چه باید کرد؟ روش های رفع سوء اثر از چک کدامند؟